Sɣur Michel Chossudovsky
29 Ɣuct 2010
Amaḍal atan deg yiwet n tegnit ay izemren ad t-tessiweḍɣer uxeṣṣar: aheyyi n wemgaru (ṭṭrad) mgal Iṛan „yedda mliḥ ɣer sdat“ yerna imrigen (leslaḥat) ayyes ara tettwet Iṛan (gar-asen llan ula d imrigen aɣsiyen [nucléaires]) ttwaferqen yerna heyyan i usseqdec.
Iɣallen imarikaniyen zzin-d ɣef Iṛan seg yal tama
Yuɣ lḥal, seg tlemmast n yiseggasen n 1990 ay ssefrayen yiserdasen imarikaniyen ad wten Iṛan. Deg yiwen n lkaɣeḍ (umi tettwakkes lbaḍna) n Wenzaḍ (commandement) amarikani Alemmas, nnan-d: ad nezwir s Lɛiraq, sakkin d Iṛan.
Asnerni n ccwal yekcem deg leqdic ay ssefrayen ad t-gen yiserdasen-a. Imarikaniyen ssefrayen ad wten Iṛan, Surya akked Lubnan, maca afraq n yiserdasen-nsen i lmend n waya yezmer ad iḍurr daɣen Kurya n Ugafa, Ccinwa akked Rusya.
Seg 2005 ar ass-a, Iwunak Yeddukklen n Marikan akked tmura timeddukal-nsen (gar-asent timura n Temsisit Taṭlasit akked Isṛayil) bdan qeddcen deg wefraq, aheyyi akked wejmaɛ n lɛulat n yemrigen anaẓiyen (armes sophistiquées). Seg tama niḍen, Imarikaniyen sdukklen ttawilat-nsen n temḥaddit seg yisafagen (ṛṛublanat) akked wid n tmura yettekkan deg Temsisit Taṭlasit (Alliance Atlantique) ed Isṛayil.
Leqdic-a mɛawanen deg-s Yimarikaniyen akked tmura niḍen n Temsisit Taṭlasit (Alliance Atlantique), iserdasen isṛayiliyen ed waṭas n tmura ur nettekka deg Temsisit Taṭlasit, ladɣa timura taɛṛabin (tid yettekkan deg Lemcawṛat n Yilel Agrakal akked tis yettekkan deg Ṛṛay n Wemɛawen n Sṭembul): gar-asent Tagelda Taɛṛabt Tasaɛudit, Japun, Kurya n Wenẓul, Lhend, Indunisya, Singapur ed Ustṛalya. (Tamsisit Taṭlasit llant deg-s 28 n tmura. Rnu-asent 21 n tmura niḍen ddukklent akked tmura n Temsisit Taṭlasit akken ad d-gent Aseqqamu n Wecrak Uṛufi-Aṭlasi [Conseil de partenariat euro-atlantique]. Ma d tarbaɛt n Lemcawṛat n Yilel Agrakal akked terbaɛt n Ṛṛay n Wemɛawen n Sṭembul llant deg-sent 10 n tmura taɛṛabin, rnu-asent Isṛayil).
Maṣer, timura n Ubagu (Golfe) akked Tgelda Taɛṛabt Tasaɛudit tturaren dduṛ d ameqran deg wemɛawen-a aserdasi akked Temsisit Taṭlasit (Alliance Atlantique). Maṣer tettɛassa iɣerruba iserdasiyen akked wid n upitṛul deg Terga n Sswiz ; Tagelda Tasaɛudit akked tmura n Ubagu ttɛassant idis n wenẓul-utrim (sud-ouest) n Ubagu Afarsi (Golfe Persique), Azza (détroit) n Ormuz akked Ubagu n Ɛuman. Deg tezwara n wayyur n Yunyu, « Maṣer tejja yiwen n uɣerrabu isṛayili akked 11 n yiɣerruba imarikaniyen ad kken ɣef Terga n Sswiz […] yerna aya d aɛeyyen ibanen i Iṛan. […] Deg wass n 12 Yunyu, kra n ttawilat n yisalan n tama-a nnan-d Isaɛudiyen fkan azref i Yisṛayiliyen akken ad afgen deg yigenni asaɛudi […] » (Muriel Mirak Weissbach, Israel’s Insane War on Iran Must Be Prevented., Global Research, 31 Yulyu 2010)
Igerdan iɛiraqiyen sdat userdas amarikani - Iɣallen imarikaniyen ed wid n yimeddukal-nsen qeddcen akken ad ḥaṛben "rrebrab" yerna ad d-ssiɣen laman deg wakk timura ayɣef mmɣen
Deg tikli taserdasit n deffir n 11 Ctembeṛ, wid ay la izerrɛen iɛemmuṛen n ttawilat iserdasiyen deg tmura yemgerraden ttinin-d atni “la ttnaɣen mgal rrebrab deg umaḍal”, yerna qeddcen akken ad sseɣlin tirebbaɛ tirebrabin “ur nesɛi iwunak [ddulat]” (gar-asent Lqaɛida) akked “yiwunak ay yettɛawanen rrebrab”, gar-asen Iṛan, Surya, Lubnan ed Sudan.
Alday n yisaduren (bases) iserdasiyen imarikaniyen imaynuten, aheyyi ed tuffra n lɛulat n yemrigen inaẓiyen (armes sophistiquées) am tleffuɣin taɣsiyin titaktiyin (bombes nucléaires tactiques) d ayen ay d-ikeccfen nneyya n tikli-a: Imarikaniyen bɣan ad “wten aɛdaw” qbel ad ten-id-iwet s yisem n “wemgaru amaḍlan [guerre mondiale] mgal rrebrab”.
Amgaru (ṭṭrad) ed wuguren imeqranen n tdamsa
Lemmer Iwunak Yeddukklen, Tamsisit Taṭlasit akked Isṛayil ad mmɣen ɣef Iṛan, ɣas ad nebnu aya ad d-yeglu s yixeṣṣaren imeqranen akk ay izemren ad ilin. Amgaru-a (ṭṭrad) yeqqen mliḥɣer tezɣint-nni tudmist (crise économique) tagraɣlant ay d-yellan seg melmi kan. Seg tama, d Wall Street ay yettṣerrifen idrimen ɣef tdamsa-a n wemgaru, yerna tettalas idrimen i unabaḍ (lḥukuma) amarikani. Deg wakud aydeg Washington tessenkar ccwal deg umaḍal, tiṛmisin (tikebbaniyin) ixeddmen imrigen (leslaḥat) rebbḥent-d imelyaṛen n yidulaṛen s leɛqudat ay stenyayent akked yigen (armée) amarikani. Seg tama niḍen, “imenɣi ɣef upitṛul” ay d-yettilin deg Wegmuḍ (Ccerq) Alemmas ed Asya Talemmast yeqqen ɣer nnfeɛ n teṛmisin tibriṭaniyin ed tmarikaniyin n upitṛul.
Iwunak Yeddukklen akked yimeddukal-nsen “ggaren-d tiɣri i yimenɣi” deg wakud aydeg amaḍal atan yewḥel deg tezɣint tudmist (crise économique) tagraɣlant, deg wakud aydeg tawennaḍt (environnement) n umaḍal iwet-it uxeṣṣar ameqran akk deg umezruy. Yuɣ lḥal, tagnit tebda tettirẓig, ladɣa mi ara nẓer axeṣṣar-nni n wenɣal n upitṛul ay d-yellan deg Ubagu (Golfe) n Miksik, d taṛmist tabriṭanit n British Petroleum (tin umi ɣɣaren zik Anglo-Persian Oil Company) ay d tasebba-nnes, d tawaɣit ay d-yeglan s uxeṣṣar ameqran ɣef twennaḍt n tama-nni.
Lekdubat deg yisalan
Ttawilat n yisalan ay yezgan ttfeẓẓen awal, ttinin-d ayen ay d-ttheyyin Yimarikaniyen ed yimeddukal-nsen ad t-gen netta d “aɛaqeb” kan n Iṛan s uhuddu n temguri-nnes taɣsit (industrie nucléaire), d acu kan, deg tidet, nitni ttheyyin-d amgaru (ṭṭrad) d ameqran ay izemren ad yessiweḍ s ixeṣṣaren ur d-nettuxayal. S waya, ttawilat n yisalan ssawḍen ad ffren tidet, dɣa d aya ay yerran agdud ur d-yeclig, ur yugad seg wayen ay izemren ad yeḍru lemmer ad tettwet Iṛan. Yuɣ lḥal, iban imenɣi ad yili d ameqran aṭas imi Iwunak Yeddukklen ed Isṛayil la d-ttheyyin yerna la ferrqen ula d imrigen-nsen aɣsiyen (armes nucléaires). Lemmer ad ttusqedcen yemrigen-a deg yimenɣi, ad d-glun s twaɣit d tameqrant, maca ttawilat n yisalan, wayemma ad rren aya d taɣawsa n menwala, wayemma ad t-ffren, ur d-yettwabdar.
Tameskant (tamesbanit) aydeg d-sskanayen amek ay ttɛettiben yiserdasen imarikaniyen imeḥbas-nsen
Ɣef leḥsab n ttawilat n yisalan ed yinabaḍen (lḥukumat), “taluft n tidet” ay izemren ad tḍurr amaḍal ur telli d amgaru (ṭṭrad), wanag d lḥamu ay la tḥemmu Tegnit (Lqaɛa). Maca ass-a neẓra ttawilat n yisalan snufuyen-d tilufa anda ur llint, yerna d aya ay tent-yejjan ad rrent aḍḍan-nni n ubeḥri n yegḍaḍ d “amihi [danger] ay izemren ad yessenger amaḍal”, yili aya ur yelli d tidet. S waya, medden ugaden abeḥri n yegḍaḍ deg wakud aydeg yiwen ur yugad amgaru aɣsi (guerre nucléaire) ay d-ttheyyin Yiwunak Yeddukklen.
Amgaru (ṭṭrad) ara d-yilin mgal Iṛan ssawalen-aɣ-d fell-as ttawilat n yisalan akken ay d-ssawalen ɣef wakk tilufa niḍen. Ttawilat-a ur ttwalin taluft-a d amihi (danger) ay izemren ad yessenger amaḍal swaswa kan am lḥamu ay tḥemmu Tegnit (Lqaɛa). Taluft n Iṛan ur tt-nettwali deg usebter (page) amezwaru n yeɣmisen. Lemmer tummɣa ɣef Iṛan ad aɣ-tessiweḍɣer wemgaru amaḍlan (guerre mondiale), aya ur yessagad yiwen.
Aɛbad n tmenɣiwt akked uhuddu
Tikli-a n tmenɣiwt ed uhuddu d tin ay d-yettwackaṛen ula deg yisura imarikaniyen n Hollywood akked yimazraren (séries) n tmenɣiwt ed wemgaru (ṭṭrad) ay d-yettɛeddin deg wakud-nni aydeg llan waṭas n medden ay yettwalin tiliẓri. Acebbeḥ n tugna n tmenɣiwt d win aydeg tettekka CIA akked yiserdasen imarikaniyen, imi ay ttɛawanen (ula s yedrimen) isura n Hollywood, ladɣa imi isura-a ttekkayen deg tezniwt (propagande) tamarikanit n wemgaru :
« Ameggi [agent] aqbur n CIA, Bob Baer, yenna-aɣ-d ‘yella wemɛawen d ameqran gar CIA ed Hollywood’, yerna yenna-d anemhal [directeur] aqbur n CIA, George Tenet yedda, ussan-a, ɣer Hollywood akken ad yessiwel ed yemḍebbren n yestidyuten n yisura » (Matthew Alford et Robbie Graham, Lights, Camera… Covert Action: The Deep Politics of Hollywood, Global Research, 31 Yennayer 2009).
Timacinin timarikaniyin n tmenɣiwt zerɛent deg wakk timiwa n umaḍal deg tikli-a n wesdukkel n leqdic i lmend n yimenɣi. D acu kan, tisuda tinabḍanin (institutions gouvernementales), ttawilat usligen (privés) n yisalan akked waggagen (intellectuels) iqezzaben n trebbaɛ n “uxemmem” n Washington ttwalin timacinin-a n tmenɣiwt d ttawil ara d-yessiɣen talwit deg umaḍal.
Ass-a, ttawilat ay sseqdacen Yiwunak Yeddukklen akken ad sseddun yes-sen lbaṭel-nsen rran-aɣ d imdanen iqebblen tinegzarin (massacres) akked tmenɣiwt amzun d tiɣawsiwin n menwala.
Ass-a, amur ameqran seg medden ttwalin amgaru (ṭṭrad) d taɣawsa ay yessefken ad tili deg tmeddurt n tmetti: imi tamurt yessefk “ad tt-ndafeɛ fell-as”, yessefk ad tt-nḥudd s yimenɣi.
Targa n Fox News d yiwet seg tregwa n yisalan timeqranin ay yesseddayen tazniwt (propagande) tamarikanit i lmend n wemgaru (ṭṭrad)
Deg tmura timegdayin (démocratiques) n Utaram (Lɣerb), medden ttwalin llant tegnatin aydeg « timenɣiwt d leḥlal », yerna timenɣiwt n « yirebraben » war ma ttucaṛɛen d ayen ay yettwaqbalen imi wa d yiwen seg ttawilat ay terra tmara ad ttusqedcen i lmend n laman n tmurt.
Ass-a, « Timetti (communauté) tagraɣlant » tetteg « imgura [ṭṭradat] n ṛṛeḥma ». Imgura-a n tmenɣiwt tamesbaṭlit ur ten-ttwalin lejnas d taɣawsa icemten, yerna wid yettekkayen deg tmenɣiwin-nni ttakfen-asen arrazen ɣef uttekki-nsen deg lebni n talwit deg umaḍal.
Deg wayen yerzan Iṛan, Iwunak Yeddukklen ed yimeddukal-nsen bɣan ad ssiḥellen amgaru (ṭṭrad) s yisem n targit takellaxt n lebni n « laman » deg wakk timiwa n umaḍal.
Lemmer ad tettwet Iṛan seg yigenni, aya ad tenker yimenɣi d tameqrant
Taswiɛt-a, llant kraḍ (3) n tmiwa aydeg tuɣ tmes deg Wegmuḍ (Ccerq) Alemmas akked Asya Talemmast: Lɛiraq, Afɣanistan-Pakistan akked Falesṭin.
Lemmer iɣallen imarikaniyen ed yimeddukal-nsen wten Iṛan seg yigenni (s yisem n tyita n “weɛdaw” qbel ad d-iwet), akk timura ay d-yezgan gar Yilal Agrakal akked tlisa n Ccinwa, Pakistan ed Afɣanistan, ad tenker deg-sent tmes, yerna aya yezmer mliḥ ad d-yessenker Amgaru Amaḍlan (Guerre Mondiale) Wis Kraḍ.
Amgaru-a ad iḥaz Lubnan ed Surya.
Iwunak Yeddukklen ed yimeddukal-nsen n Temsisit Taṭlasit (Alliance Atlantique) nnan-d, s webrid unṣib (officiellement), zuna, ad fken tiytiwin seg yigenni i deg kra kan n yimukan deg Iṛan, maca lemmer ad d-yili waya, ur yelli ccek, imenɣi ad iḥaz akk tamurt n Iṛan akked tmura niḍen. Yuɣ lḥal, nettwali ur d imukan kan aydeg tesɛa Iṛan tamguri-nnes taɣsit (industrie nucléaire) ara yettewten, wanag ad ttewten ula d imukan niḍen n yiserdasen akked yiɣarimen (civils) n tmurt-a: ttawilat n umesni (transport), lluzinat ed waṣuken izuyaz (édifices publics), atg.
Deg tidet, Iṛan tesɛa azal n 10% seg lɛula n umaḍal deg upitṛul ed lgaz, dɣa s waya, d nettat ay d tamurt tis 3 deg umaḍal ay yesɛan lɛula tameqrant akk deg yifarisen-a (produits), sdeffir Tgelda Tasaɛudit (ay yesɛan 25% seg lɛula n umaḍal) akked Lɛiraq (11%). Ma d Iwunak Yeddukklen sɛan kan 2,8% seg lɛula n umaḍal n upitṛul (azal n 20 n yimelyaṛen n tbettiyin). S waya, ur yessefk ad newhem ayɣer Imarikaniyen bɣan ad gen amgaru-a (ṭṭrad), imi tama n Wegmuḍ (Ccerq) Alemmas akked Asya Talemmast, mi ara tent-nesdukkel, sɛant lɛula n upitṛul yugaren s 30 n tikkal tin n Yiwunak Yeddukklen, yerna ma ssawḍen Yimarikaniyen ad ṭṭfen tama-a, ad qqlen sɛan gar yifassen-nsen ugar n 60% seg lɛula n umaḍal n lgaz ed upitṛul.
Timiwa ayseg d-ttwayen Yiwunak Yeddukklen apitṛul-nsen
Nnig waya, seg melmi kan, ufan-d deg Iṛan lbir n laz wis sin ameqran akk deg umaḍal, deg tama n Soumar ed Halgan, d win aydeg llan azal n 12,4 n yibelyunen n m3, yerna aya yesɛa azal d ameqran deg taluft-a.
Iwunak Yeddukklen ed yimeddukal-nsen bɣan ad wten Iṛan i wakken kan ad jjen Imarikaniyen ed Yebriṭaniyen ad ɛawden ad ḥekmen tadamsa n upitṛul ed lgaz deg tmurt-a, yerna ad ɛassen ibriden n yiseldaten (pipelines), am wakken ara zemren ad ḥebsen annerni n Ccinwa ed Rusya deg tama-a.
Leḥsabat ay ssalayen akken ad wten Iṛan d wid ikecmen deg leḥsabat iserdasiyen imeqranen yerzan amaḍal s lekmal-nnes. S waya, tiyita n Iṛan d asurif kan niḍen seg “wemgaru [ṭṭrad] aɣezfan” n yiserdasen imarikaniyen, d amgaru ur nesɛi tilisa, maca yesserbaḥ-d idrimen, d asenfar (projet) ayyes Imarikaniyen bɣan ad ḥekmen amaḍal.
Wid ay d-yettheyyin iɣawasen (plans) n yimenɣi deg Yiwunak Yeddukklen akked Temsisit Taṭlasit ttxemmimen ɣef yebriden yemgerraden ayyes ara d-snekren ccwal ed Iṛan. Seg tama niḍen, imdanen-a ukin mliḥ s yixeṣṣaren ayyes yezmer ad d-yeglu wemgaru-a (ṭṭrad) deg wakk timura n Wegmuḍ (Ccerq) Alemmas akked Asya Talemmast, am wakken ay meyyzen d acu n lateṛ ara d-yilin seg yimenɣi-a ɣef leswaq n upitṛul ed wayen niḍen.
Ma yella Imarikaniyen ed yimeddukal-nsen ttwalin qrib ad wten Iṛan, Surya ed Lubnan, yessefk daɣen ad nẓer mazal timura niḍen ay izemren ad ttewtent sakkin: Ccinwa, Rusya, Kurya n Ugafa, Venezuela akked Cuba ad d-taweḍ akk nnuba-nsent.
Imarikaniyen ed yimeddukkal-nsen la ttṣeggimen tirebbaɛ-nsen. Iluɣma (exercices) akked wefraq n yiserdasen ed ttawilat iserdasiyen imarikaniyen, n tmura n Temsisit Taṭlasit akked Isṛayil ɣef tlisa n Rusya ed Ccinwa qqnen akk ɣer wemgaru-a (ṭṭrad) ay ssefrayen ad t-gen deg Iṛan. Imi Imarikaniyen fernen taswiɛt-a akken ad ggallen yerna ad ssigden timura niḍen, bɣan ad d-sseknen i tmura ijehden n tallit n Wemgaru Alemmas ur yessefk ad d-grent iman-nsent asmi ara mmɣen ɣef Iṛan.
D amgaru (ṭṭrad) ara iḥazen akk amaḍal
S tyita n Iṛan, Imarikaniyen ed yimeddukal-nsen bɣan, deg tazwara, ad ssiwḍen ad sseɣlin Iṛan akked yimeddukal-nnes s yemrigen (leslaḥ). Sakkin, ssefrayen aya ad ten-yessiweḍɣer yimenɣi usrid (direct) akked Ccinwa ed Rusya.
Ɣas ma yella s tyita n Iṛan, Imarikaniyen bɣan, taswiɛt-a, ad ṭṭfen Agmuḍ (Ccerq) Alemmas ed Asya Talemmast, maca, deg tidet, ttwalin ɣer lbeɛd ugar, yerna bɣan ad kemmlen tikli-nsen akken ad ṭṭfen akk timiwa n umaḍal.
Afraq n yiserdasen akked yemrigen inaẓiyen (armes sophistiquées) n Yiwunak Yeddukklen ed Temsisit Taṭlasit (Alliance Atlantique) ur yelli kan deg tmiwa ay d-yezzin Iṛan, wanag yettili-d deg wakk timiwa n umaḍal yerna ɣef teswiɛt.
Imarikaniyen ssefrayen ad ferqen timeẓdiyin-nsen deg Pulunya
Ayen ay gan yiserdasen imarikaniyen seg melmi kan ɣef yiri n yilel (lebḥeṛ) n Kurya n Ugafa akked yiluɣma-nni (exercices) ay d-yeḍran din d ayen ay ikecmen deg leḥsabat ay d-ttheyyin Yimarikaniyen i umaḍal s lekmal-nnes.
Iluɣma-a (exercices) ed wefraq n yemrigen (leslaḥat) n Yiwunak Yeddukklen, Tamsisit Taṭlasit (Alliance Atlantique) ed yimeddukal-nsen d ayen ay d-yettilin ɣef teswiɛt yerna deg tmiwa aydeg yella ccwal:
- Deg tama n Kurya, deg Yilel (lebḥeṛ) n Japun, deg Wazza (détroit) n Taiwan, deg Yilel n Ccinwa n Wenẓul (d timiwa aydeg Imarikaniyen zemren ad wten Ccinwa);
- Deg Pulunya, Imarikaniyen ed yimeddukal-nsen ferqen timeẓdiyin (missiles) n Patriot, deg wakud aydeg deg Tegduda Tatcikit, sbedden yiwen n wammas (centre) n uɛeyyen, yerna ttawilat-a deg sin yid-sen zemren ad ttusqedcen i tyita n Rusya;
- Deg Bulgaṛya, deg Ṛumanya akked Yilel (lebḥeṛ) Aberkan, Imarikaniyen ed yimeddukal-nsen ferrqen iɣerruba ay izemren ad wten Rusya ;
- Deg Juṛjya, Iwunak Yeddukklen ed Temsisit Taṭlasit (Alliance Atlantique) ferrqen iserdasen ;
- Deg Ubagu (Golfe) Afarsi, tettwafreq yiwet n terbaɛt d tameqrant mliḥ n yiɣerruba ed tneḍḍabin (sous-marins) iserdasiyen, gar-asen ula d tineḍḍabin tisṛayiliyin.
S waya, nettwali Imarikaniyen ed yimeddukal-nsen ferrqen iserdasen ed yemrigen (leslaḥat) deg waṭas n tmiwa ɣef teswiɛt yerna war aḥbas : deg wegmuḍ (ccerq) n Yilel Agrakal, deg Yilel Aberkan, deg Yilel n Kaṛayib, deg Temrikt Talemmast akked yedraren n And deg Temrikt n Wenẓul, yerna iɣallen imarikaniyen yellan deg Temrikt Talatinit akked Yilel n Kaṛayin ttḥakaṛen Venezuela ed Cuba.
« Aɛawen aserdasi » amarikani
Seg tama niḍen, Imarikaniyen ssawaḍen imrigen (leslaḥat) s uɛemmuṛɣer waṭas n tmura ay tefren s yisem n « uɛawen aserdasi » amarikani. Ɣef umedya (lemtel), Iwunak Yeddukklen ssenzen 5 n yimelyaṛen n yidulaṛen n yemrigen i Lhend, yerna ur yessefk ad nettu tamurt-a tecrek tilisa ed Ccinwa (Huge U.S.-India Arms Deal To Contain China, Global Times, 13 Yulyu 2010).
« Assenzi n yemrigen [leslaḥat] d ayen ara yesselhun assaɣen gar Yiwunak Yeddukklen ed Lhend, yerna, ama s webrid usrid [direct] neɣ arusrid [indirect], aya ad yettekki deg weḥbas n unnerni n Ccinwa deg tama-a ». (Yebder-it-id Rick Rozoff deg umagrad-nnes ‘Confronting both China and Russia: U.S. Risks Military Clash With China In Yellow Sea’, Global Research, 16 Yulyu 2010)
Iwunak Yeddukklen stenyan leɛqudat n wemɛawen aserdasi akked waṭas n tmura n Asya n Wenẓul-Utrim (Sud-Eest), gar-asent Singapur, Vietnam ed Indunisya. Leɛqudat-a d wid aydeg Imarikaniyen “ad ɛawnen” timura-a seg yidis aserdasi, yerna ad gen iluɣma (exercices) yid-sent ɣef tlisa n Ugaraw Amelwi (Pacifique) gar wayyuren n Yulyu ed Ɣuct 2010. Leɛqudat-a d wid ay yefkan ttesriḥ i Yimarikaniyen ad ferqen imrigen-nsen (leslaḥat) deg tmiwa iqerben ɣer Ccinwa, yerna zemren ad ttusqedcen mgal tmurt-a. (Ẓrem Rick Rozoff, ‘Confronting both China and Russia: U.S. Risks Military Clash With China In Yellow Sea’, Global Research, 16 Yulyu 2010).
Asleɣmu (entraînement) n yiserdasen imarikaniyen deg tmura n Ugaraw Amelwi (Pacifique)
Seg yidis niḍen, yerna dima deg wenrar-a n ussewjed n tyita n Iṛan, Iwunak Yeddukklen ttselliḥen daɣen timura n Ubagu [Golfe]: Baḥṛayn, Lekwit, Qaṭar akked Limaṛat Taɛṛabin Yeddukklen. Imarikaniyen ssawḍen ɣer tmura-a timeẓdiyin (missiles) n lberr ay d-yesseɣlayen imrigen (leslaḥat) n weɛdaw, d timeẓdiyin n Patriot Advanced Capability-3, am wakken ay d-sbedden deg tmura-a yiwen n unagraw (système) n temḥaddit umi ɣɣaren THAAD, d win ay izemren ad d-yesseɣli imrigen n weɛdaw mi ara ilin deg yigenni aɛlayan. Imarikaniyen sseren daɣen deg tmura-a timeẓdiyin ilel-igenni Standard 3. Timeẓdiyin-a ttilint deg yiɣerruba iserdasiyen ay yesɛan anagraw n Aegis, d wid ay ittezzin, ussan-a, deg Ubagu Afarsi [Golfe Persique]. (Ẓrem Rick Rozoff, NATO’s Role In The Military Encirclement Of Iran, Global Research, 10 Fuṛaṛ 2010).
Taswast (calendrier) n uheyyi n yemrigen (leslaḥ) akked wefraq n yiserdasen
Yuɣ lḥal, akud ay fernen Yiwunak Yeddukklen akken ad ferqen imrigen (leslaḥat) ed yiserdasen ɣef yimeddukal-nsen ed yecriken-nsen d win yesɛan azal. Seg tama niḍen, imenɣi ur ibeddu arma fuken Yiwunak Yeddukklen afraq n yemrigen-nsen deg yimukan iwutan yerna arma sleɣman (entraîner) iserdasen-nsen. (Akken gan deg Lhend, ɣef umedya [lemtel])
Ayen la iḍerrun ussan-a netta d aheyyi n yiwen n uɣawas (plan) ara iḥazen akk timiwa n umaḍal, d aɣawas ay d-snulfan yiserdasen imarikaniyen i wakken ad d-snekren imenɣi aydeg ara d-beddent ugar n 40 n tmura s idis-nsen. Afraq-a n yiserdasen ed yemrigen inaẓiyen (armes sophistiquées) n tmura yemgerraden deg wakk timiwa n umaḍal werjin yeḍra-d deg umezruy.
Nnig waya, Iwunak Yeddukklen ed yimeddukal-nsen ledyen isaduren (bases) iserdasiyen imaynuten deg tmiwa yemgerraden n umaḍal: “Amaḍal yettwabḍa d timiwa am wenrar n yimenɣi”. (Ẓrem Jules Dufour, ‘Le réseau mondial des bases militaires US’, Mondialisation.ca, 10 Yebrir 2010).
Imarikaniyen ssersen iɣallen-nsen imsellḥen akked wid n tmura timeddukal-nsen ddaw yiwen n ṛṛay ameqran ay yebḍan amaḍal ɣef tmiwa, yal tama tesɛa imḍebbren-nnes iserdasiyen ay tt-yettɛassan. « Iserdasen imarikaniyen sɛan isaduren [bases] deg 63 n tmura yerna rnan bnan isaduren imaynuten deg 7 n tmura niḍen seg 11 Ctembeṛ 2001 ar ass-a. S ujemmal, 255.065 n yiserdasen imarikaniyen ay yettwazerɛen deg umaḍal. (Ẓrem Jules Dufour, « Le réseau mondial des bases militaires US, Mondialisation.ca, ass n 10 Yebrir 2007).
Amgaru Amaḍlan Wis Kraḍ
S waya, iserdasen imarikaniyen heyyan-d tagertilt (carte) aydeg bḍan amaḍal d timiwa yerna yal yiwet ad as-ssersen taɛessast, d acu kan, deg tidet, tagertilt-a gan-tt-id d aɣawas (plan) i wakken ad steɛmṛen yes-s amaḍal. Afraq n yiserdasen-nsen yettili-d ɣef teswiɛt deg waṭas n timiwa n umaḍal, yerna imḍebbren iserdasiyen imarikaniyen ay yettɛassan yal tama ttemɛawanen gar-asen akken ad d-yili wefraq-a akken iwuta. Ccɣel-a yekcem deg-s, daɣen, aheyyi ed wejmaɛ n lɛula n yemrigen (leslaḥat) deg tmura ticrikin n Yiwunak Yeddukklen, yerga gar tmura-a, llant ula d tid yemseɛdawen zik akked Yimarikaniyen, am Vietnam ed Japun. Deg tegnit n wass-a, Iwunak Yeddukklen, tamurt ijehden akk deg umaḍal, tettselliḥ yerna tessemɣar tizemmar n yimenɣi n tmura n wakk timiwa n umaḍal i wakken ad d-tessenker imgura (ṭṭradat) deg tmiwa-a.
Ulac aɣilif ma yerɣa umaḍal akken ma yella i wakken wid yesnuzuyen imrigen (leslaḥat) deg Marikan ad rebḥen aṭas n yedrimen
Amgaru Amaḍlan (Guerre Mondiale) Wis Sin yella-d s talɣa (sous forme) n yemgura ay yeḍran deg yimukan yemgerraden n umaḍal, maca ɣef yiwet n teswiɛt, imi, deg yiseggasen n 1940, werɛad ur d-tennulfa teknussna (technologie) ara yejjen yiserdasen n lejnas yembaɛaden ad mɛawanen yerna ad qedcen „ɣef teswiɛt“ deg yimenɣi-nni.
Maca Amgaru Amtiwgan (guerre planétaire) ay bɣan ad tt-gen Yimarikaniyen d win aydeg ara ttwaferqen yiserdasen ɣef teswiɛt ddaw ṛṛay awḥid n Washington ara iḍebbren deg wewliwel n yiɣallen n wakk icriken ed yemḍebbren-nnes.
Menɣir tidyanin n Hiroshima ed Nagasaki (aydeg yettusseqdec wemrig aɣsi [arme nucléaire]), Amgaru Amaḍlan (Guerre Mondiale) Wis Sin yella-d s usseqdec n yemrigen n menwala. D acu kann, Amgaru Amtiwgan (guerre planétaire) ay tebɣa ad tt-teg Marikan d tin aydeg ara ttekkint ula d tiknussniwin n tallunt (technologies de l’espace). Lemmer ad snekren amgaru akked Iṛan, Imarikaniyen ed yimeddukal-nsen ad sqedcen imrigen aɣsiyen , am wakken ara sqedcen aṭas n leṣnaf niḍen n yemrigen inaẓiyen (armes sophistiquées). Yuɣ lḥal, zemren ad sqedcen ula d imrigen iliktṛudkiren (armes électromagnétiques) akked ubeddel n twennaḍt (environnement) ay d-yennulfan seg melmi kan (wid umi ɣɣaren ENMOD).
Aseqqamu n Laman n Yeɣlanen Yeddukklen (Nations Unies)
Aseqqamu n Laman n Yeɣlanen Yeddukklen (Nations Unies) yefren, deg tezwara n wayyur n Yunyu 2010, ad iɛaqeb Iṛan i tikkelt tis 4, d aɛaqeb aqesḥan aydeg, tikkelt-a, Iṛan tettuḥeṛṛem ugar seg tmesɣiwt n yemrigen (leslaḥat), am wakken „ara tegget fell-as tɛessast seg yidis n tedrimt“. Maca nesḥissif imi amaḍal itteddu s tizzelgi. Kra kann n wussan qbel ad tettuɛaqeb Iṛan, Aseqqamu n Laman yugi seg llsas ad d-yessuffeɣ taseɣrut (déclaration) aydeg ara yezzem ɣef Isṛayil imi ay temmeɣɣef terbaɛt-nni n yiɣerruba n tlelli ay yellan tteddun ɣer Ɣezza.
Iwunak Yeddukklen ḥeṛsen Rusya ed Ccinwa akken ad qeblen aɛaqeb-a n Iṛan, ɣas ma yella aya iḍurr-itent. Yuɣ lḥal, Ccinwa ed Rusya bnant-d yiwet n terbaɛt n tdukli taserdasit, tin umi semmant Tuddsa n Wemɛawen n Shanghai, aydeg Iṛan tettekka s yisem-nnes d tamanayt (observatrice), d acu kan, imi ass-a Ccinwa ed Rusya fkant afus ɣef Iṛan deg Useqqamu n Laman, tadukli-a tezmer ad tettwaɣ. Aɛaqeb n Useqqamu n Laman i Iṛan d win ara iḥebsen amɛawen aserdasi akked leɛqudat n tnezzut (ttjaṛa) ay testenya Iṛan akked Ccinwa ed Rusya. Aɛaqeb-a ad d-yeglu daɣen s lmaḍerra tameqrant ɣef temḥaddit n yigenni n Iṛan, ladɣa imi Iṛan tettḥuddu igenni-nnes s ttawil akked tmussni n Yirusiyen.
Aɛaqeb n Useqqamu n Laman i Iṛan d win ay yefkan ttesriḥ i tummɣa ɣef tmurt-a.
Imarikaniyen bɣan ad msefhamen akk lejnas akken ad d-snekren amgaru
Ttawilat n yisalan utrimen (iɣerbiyen) rran Iṛan d taɛdawt tamezwarut n laman deg umaḍal, ɣas ma yella ur tesɛi imrigen aɣsiyen (armes nucléaires). Ttawilat-a n yisalan ttɛawaden-d i wayen d-ttinin yinabaḍen (lḥukumat), yerna qqlen, ass-a, ula d nitni ggaren-d tiɣri i lmend n tummɣa ɣef Iṛan akken ad tettuɛaqeb i lmend n weḍman n laman i Isṛayil.
Ttawilat n yisalan utrimen (iɣerbiyen) ggaren-d tiɣri i ussenker n wemgaru (ṭṭrad). Ttawilat-a sskanayen-d iṛupurṭajen wa deffir wa ɣef Iṛan akken ad tt-cemmten, i wakken ad sqenɛen medden yessefk ad tettwet tmurt-a.
Yuɣ lḥal, taḥemla-a n usseqneɛ n medden i lmend n ussenker n wemgaru (ṭṭrad) tcuba Tankizit (Inquisition) taspenyulit : bɣan ad rren medden ttamnen amgaru, ɣas n lbaṭel, d ayen yessefken ad d-yili i lmend n lewqama.
Ayen ay izemren ad ihudd laman deg umaḍal yettwassen yerna yella ttbut fell-as: d tadukli gar Yiwunak Yeddukklen n Marikan, Tamsisit Taṭlasit akked Isṛayil. Maca mi ara d-ɣeḍlen yemḍebbren rrebrab ɣef medden, kullec itteddu s tizzelgi : wid d-yessenkaren amgaru (ṭṭrad) tteqqalen d imdanen yettnadin talwit, ma d wid yettmettaten deg wemgaru tteqqalen d iɛdawen n talwit. Deg 2006, qrib sin n yimuren ɣef kraḍ (1/3) seg Yimarikaniyen llan mgal tummɣa ɣef Iṛan. Maca yiwen n ussenqed n Reuter-Zogby ay d-gan deg Fuṛaṛ 2010, yekcef-d 56% seg Yimarikaniyen bɣan lemmer ad mmɣen Yiwunak Yeddukklen ed Temsisit Taṭlasit ɣef Iṛan.
Wid ay d-yesnulfuyen lekdeb deg yinabaḍen (lḥukumat) akken ad sqenɛen wiyaḍ akken ad d-ddun s idis-nsen, ur llin d iwḥiden deg leqdic-a.
Ula d amussu-nni (mouvement) amarikani n yimeɣnasen mgal wemgaru (ṭṭrad) – d win aydeg kecmen yimeggiyen [agents] n unabaḍ amarikani – yebda yettmala ɣer yidis n wid ay yebɣan ad wten Iṛan. Amussu-a yebḍa. Wid yettekkan deg-s qqlen ḥekkun ɣef yemgura ay inekren yagi (Afɣanistan ed Lɛiraq), maca ur ḥekkun ɣef yemgura ay d-ssewjaden yiserdasen imarikaniyen i uzekka. Seg wasmi ay yuley Obama ɣer udabu, amussu n yimeɣnasen mgal wemgaru yefcel.
S waya, aṭas seg yimeɣnasen ay iqeddcen akken ad yeḥbes wemgaru (ṭṭrad) n Afɣanistan ed Lɛiraq, ur d-cligen seg « uɛaqeb n Iṛan s tleffuɣin [lbumbat] », yerna ur ttwalin tummɣa ɣef Iṛan d tawaɣit ay izemren ad tessiweḍɣer Wemgaru Amaḍlan (Guerre Mondiale).
Qbel ad mmɣen Yimarikaniyen ɣef Lɛiraq deg 2003, nekrent tmeskanin (manifestations) timeqranin aṭas mgal wemgaru (ṭṭrad), maca ussan-a, mi ttheyyin ad wten Iṛan, qrib acemma ur yelli.
Ayen ay izemren ad ihudd laman deg umaḍal d tadukli gar Yiwunak Yeddukklen n Marikan, Tamsisit Taṭlasit ed Isṛayil.
Deg wenrar adiplumati, Ccinwa ed Rusya fkan afus ɣef Iṛan akken ad tettwet. Seg tama niḍen, timura taɛṛabin timeqranin ay yettekkan deg terbaɛt n Lemcawṛat n Yilel Agrakal (ddaw ṛṛay n Temsisit Taṭlasit [Alliance Atlantique]) qeblent tummɣa ɣef Iṛan. Deg tgara, ula d igduden n tmura tutrimin (tiɣerbiyin) qeblen ad d-ilint.
S waya, neggar-d tiɣri i warraw n tmurt deg Yiwunak Yeddukklen, deg Tuṛuft Tutrimt (taɣerbit), deg Isṛayil, deg Ṭṭerk akked wakk timiwa n umaḍal akken ad agin asenfar-a (projet) aserdasi, akken ad d-neṭqen mgal yinabaḍen-a (lḥukumat) ay yeddan akked ṛṛay n tyita n Iṛan, ad d-neṭqen mgal ttawilat n yisalan ay yettusseqdacen akken ad ffren tidet n yixeṣṣaren ay izemren ad d-ilin seg wemgaru (ṭṭrad) mgal Iṛan.
Imarikaniyen ad d-snekren amgaru (ṭṭrad) akken ad rebḥent teṛmisin (tikebbaniyin) ay d-ixeddmen imrigen (leslaḥat)
Asenfar-a (projet) d win ara yebnun tadamsa ay yetthuddun yerna d win ay iqeddcen i lmend n usserbeḥ n terbaɛt tamecṭuḥt n yemdanen, deg wakud aydeg d imelyaṛen n medden niḍen ara yellaẓen deg umaḍal.
Amgaru-a (ṭṭrad) d tisselbi
Lemmer ad d-yenker Wemgaru Amaḍlan (Guerre Mondiale) wis Kraḍ, yezmer ad yessenger amaḍal. Albert Einstein yefhem, aṭas aya, d acu-t umihi (danger) n wemgaru aɣsi (guerre nucléaire) yerna yeẓra ad yessenger akk tameddurt deg umaḍal, yerna ula d nekni nettwali ixeṣṣaren ayyes d-igellu waya deg temsalt-nni n usseqdec n wuṛanyum yemsan (uranium appauvri) deg yimenɣi. D aya ay yejjan Einstein ad d-yini : « Ur ẓriɣ d acu-ten yemrigen [leslaḥat] ayyes ara nennaɣ deg Wemgaru Amaḍlan wis 3, maca deg wis 4, ad nennaɣ s yeẓra akked yiɛekzan ».
Ttawilat n yisalan, aggagen (intellectuels), imassanen akked yisertayen (politiciens) amzun msefhamen ad ffren tidet ɣef lmaḍerra ara d-yekken seg wemgaru aɣsi (guerre nucléaire) ara yesnegren imdanen, maca tawaɣit-a bdant-tt-id kra n tmura s yisurifen.
Mi ara yeqqel lekdeb d tidet, d awezɣi ad neqqel ɣer deffir.
Asmi ara yeqqel wemgaru (ṭṭrad) d aḥric seg tmeddurt n medden, d taɣawsa yettwaqeblen deg lbal-nsen, lḥeqq akked ccṛeɛ igraɣlanen ad hudden seg llsas : wid yekkaten i lmend n talwit tteqqalen d imdanen yeffɣen i lqanun, yerna ayen ara gen mgal wemgaru ad yeqqel d tinɣi (crime).
Yessefk fell-aɣ ad d-nekcef lekdeb yerna ad d-nekcef ayen wuɣur yezmer ad yessiweḍ. Lekdeb d win ara yejjen medden ad qeblen assenger n yergazen, tisednan ed yigerdan war amgerrad. D win ay yetthuddun tiwaculin s lekmal-nsent. D win yettajjan imdanen ur ttaṭṭafen deg wawal-nsen, ur ttqadaren aytmaten-nsen. Lekdeb ireggel abrid i medden ay yebɣan ad d-sseknen tagmat-nsen i wid yenḍerren. Lekdeb iqeddec i wakken ad idum uwanak (ddula) imeḥḥqen tilelli. Lekdeb yetthuddu ama d taɣelnaẓri (nationalisme), ama d tamsegraɣlant (internationalisme).
Lemmer ad nesseɣli lekdeb, ad nessiweḍ ad nesseɣli, daɣen, asenfar-a (projet) n tmenɣiwt akked uhuddu n umaḍal s lekmal-nnes, d asenfar aydeg d uccanen kan imelluẓa ay yebɣan ad awḍen ɣer nnfeɛ-nsen.
Imarikaniyen ed yimeddukal-nsen heyyan-d asenfar-a (projet) i wakken ad d-rebḥen idrimen, maca aya yezmer ad ihudd akk azalen alsiyen (valeurs humaines) yerna ad yerr imdanen am “lmeyyet yeddren”. Ihi yessefk ad neqdec akken ad yeḥbes waya.
Yessefk ad nenkeṛ lekdubat n yiniɣiyen-a n wemgaru (criminels de guerre) ay iqeddcen deg yeswiren iɛlayanen n udabu, yessefk ad nenkeṛ lekdubat n yemḍebbren n teṛmisin (tikebbaniyin) ay la ten-iḥeṛṛsen yerna bedden s idis-nsent. Yessefk ad nhudd adabu-a n rrebrab ay d-ḥettmen fell-aɣ Yimarikaniyen. Yessefk ad neqdec i wakken ur irebbeḥ wemgaru-a (ṭṭrad) ay bɣan ad t-id-snekren Yiwunak Yeddukklen, Tamsisit Taṭlasit akked Isṛayil. Yessefk ad neqdec akken ad ttwaɣelqent lluzinat n yemrigen (leslaḥat) akked yisaduren (bases) iserdasiyen. Yessefk ad d-nerr iserdasen s ixxamen-nsen. Yessefk ɣef yiserdasen n yiɣallen imsellḥen ad agin lameṛ n lbaṭel, ad agin ad ttekkin deg wemgaru-a iniɣi (criminel).
Taɣbalut : http://www.mondialisation.ca/
Sɣur Michel Chossudovsky
Tasuqilt : Omar Mouffok
Comments (0)
You don't have permission to comment on this page.